Μπορεί οι περισσότεροι να γνώρισαν τον Robert Louis Stevenson μέσα από τα κλασικά συγγράμματά του «Δόκτωρ Τζέκιλ και Κύριος Χάιντ» και «Το Νησί των Θησαυρών», αυτό όμως δεν σημαίνει επ’ ουδενί ότι ο εν λόγω συγγραφέας δεν έχει κι άλλα ενδιαφέροντα μυθιστορήματα στη βιβλιογραφία του. Η «Ολάγια – μια βαμπιρική νουβέλα» είναι κατά τη γνώμη μου μια από τις πιο ωραίες και καλογραμμένες σύντομες ιστορίες του Stevenson.
Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1885 στο χριστουγεννιάτικο τεύχος του βρετανικού περιοδικού The Court and Society Review ενώ μετά από δύο χρόνια συμπεριλήφθηκε στη συλλογή The Merry Men and Other Tales and Fables. Είναι μια από τις πολλές γοτθικές ιστορίες του 19ου αιώνα που καταπιάνεται με το θέμα της παρακμής και της πτώσης ενός οίκου ευγενών (δείτε π.χ. το «Η Πτώση του Οίκου των Άσερ του Edgar Allan Poe»).
To «Ολάγια – μια βαμπιρική νουβέλα» ακολουθεί έναν Σκοτσέζο στρατιώτη που μεταβαίνει ως ένοικος σε ένα απομακρυσμένο ισπανικό αρχοντικό. Εκεί ζει μια παρακμασμένη οικογένεια που κάποτε ήταν από τις πιο σπουδαίες της περιοχής με ευγενή καταγωγή. Ο φιλοξενούμενος κατά τη διάρκεια της παραμονής του θα βιώσει αλλόκοτες καταστάσεις. Θα βιώσει τον αναπάντεχο τρόμο αλλά και έναν μεγάλο, ανεκπλήρωτο έρωτα που θα τον στιγματίσει δια παντός.
Τα γεγονότα του διηγήματος μάλλον τοποθετούνται σε έναν από τους πολέμους που εκτυλίχθηκαν στην Ισπανία τον 19ο αιώνα (Καρλικοί πόλεμοι, Πόλεμος της Ιβηρικής Χερσονήσου) όπου ενεπλάκη και η Μεγάλη Βρετανία. Ο ήρωας του μυθιστορήματος βρίσκεται στο αρχοντικό μετά την έξοδό του από ισπανικό νοσοκομείο όπου είχε μπει ως τραυματίας πολέμου.
Το δημοφιλές μοτίβο του 18ου αιώνα, όπου ένας προτεστάντης του ευρωπαϊκού βορρά δραστηριοποιείται σε περιβάλλον καθολικών χωρών του νότου αξιοποιείται και εδώ. Το πιο βασικό θέμα όμως είναι αυτό της αντιστροφής της βιολογικής εξέλιξης γνωστής ως «Degeneration Theory» που υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής την Βικτωριανή εποχή όταν και γράφτηκε το Olalla. Σύμφωνα με αυτή την παρωχημένη θεωρία το άτομο «επιστρέφει» σε προηγούμενο στάδιο της αλυσίδας της εξέλιξης, στερούμενο ηθικής και πνευματικής καλλιέργειας. Ταυτόχρονα κυριαρχείται από ζωώδη ένστικτα.
Αξιοποιώντας λοιπόν όλα αυτά τα ενδιαφέροντα θέματα και μοτίβα, ο Robert Louis Stevenson πλάθει μια εύπεπτη γοτθική ιστορία με στιγμιαίες εξάρσεις βίας και δραματική ατμόσφαιρα. Το περιβάλλον δράσης στην ορεινή, δασώδη ύπαιθρο είναι το πλέον κατάλληλο. Οι λίγοι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν συνοδεύονται από καλογραμμένες περιγραφές που δίνουν ξεκάθαρο στίγμα για τον ρόλο τους. Οι δεισιδαιμονίες των χωρικών έρχονται να προστεθούν ταιριαστά στον συνολικό παραλογισμό των γεγονότων.
Σε αντίθεση με τον (ελληνικό) τίτλο του και τις ερμηνείες της εποχής, ο βαμπιρισμός είναι καλά καμουφλαρισμένος στο παρόν έργο. Αναπτύσσεται σταδιακά αλλά σε ημιτελή μορφή χωρίς όλα τα γνωστά κλισέ των ιστοριών βρικολάκων που ακολούθησαν (π.χ. Κόμης Δράκουλας). Στα θετικά του διηγήματος η αναφορά σε φιγούρες λαϊκών παραδόσεων οι οποίες επεξηγούνται πετυχημένα από τη μεταφράστρια στο τέλος του βιβλίου.
Και μια και μιλάμε για τη μετάφραση, προσωπικά την βρήκα αρκετά καλή και οπωσδήποτε χρήσιμη στην κατανόηση του κειμένου καθώς και των συνοδευτικών στοιχείων του που έχρηζαν επεξήγησης. Πράγματι το επεξηγηματικό section στο τέλος ήταν εξαιρετικά διαφωτιστικό ώστε να μην μας μείνουν κενά από την ανάγνωση. Ενδιαφέρουσα είναι και η εισαγωγή της μεταφράστριας όπου δίνονται κάποιες πληροφορίες για το ιστορικό της συγγραφής της Olalla.
Συστήνω χωρίς ενδοιασμούς το «Ολάγια – μια βαμπιρική νουβέλα» σε κάθε φίλο της ποιοτικής γοτθικής λογοτεχνίας. Η συγκεκριμένη έκδοση των Ars Nocturna είναι πολύ βολική όσον αφορά το μέγεθος και το πληροφοριακό περιεχόμενο όπως το αναλύσαμε πιο πάνω. Το βιβλίο εντάσσεται στην σειρά «Μικρά Γοτθικά» των ίδιων εκδόσεων όπου θα βρείτε και άλλα ενδιαφέροντα διηγήματα παρόμοιου στιλ για μελλοντικές αναγνώσεις.