Ιστορίες του Γκραν Γκινιόλ (Μορίς Λεβέλ) Review

Πόσες φορές αλήθεια έχουμε ακούσει την φράση γκραν γκινιόλ σε καταστάσεις υψηλής αγωνίας και ανατριχίλας; Σίγουρα πολλές. Πρόκειται για μια έκφραση με βαθιά ιστορία. Μια «φρικιαστική» τρόπον τινά ιστορία που μας ταξιδεύει στο Παρίσι των τελών του 19^ου αιώνα και του πρώτου μισού του 20ού. Σε μια παρηκμασμένη συνοικία της πόλης λειτουργούσε ένα θέατρο με αυτό το όνομα Le Théâtre du Grand Guignol (Το Θέατρο της Μεγάλης Μαριονέττας) στο οποίο ανέβαιναν παραστάσεις με τρομακτικό περιεχόμενο.

Τα έργα συνοδεύονταν από ρεαλιστικά εφέ φρίκης που περιλάμβαναν βασανιστήρια, αποκεφαλισμούς, ακρωτηριασμούς και παρόμοιες μακάβριες καταστάσεις. Το ψυχαγωγικό υλικό του εν λόγω θεάτρου ήταν πρωτοποριακό για την εποχή του προκαλώντας τρόμο και συγκίνηση σε αμέτρητους θεατές. Έπαψε να λειτουργεί το 1962 αν και είχε παρακμάσει ήδη από τη δεκαετία του ’40 λόγω της αποστροφής του κόσμου στην αιματοβαμμένη βία του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Πολλά από τα έργα που ενσαρκώθηκαν στο σανίδι του θεάτρου Grand Guignol προέρχονται από την συγγραφική πένα του Γάλλου Maurice Level. Ο συγγραφικός κατάλογος του Maurice Level είναι ατελείωτος. ‘Έχοντας γράψει πάνω από 700 διηγήματα και μυθιστορήματα, πολεμικές διηγήσεις και δράματα ο δημιουργικός συγγραφέας έπλασε ολόκληρη λογοτεχνική σχολή με πλούσια επιρροή.

Στο παρόν βιβλίο των εκδόσεων Αρχέτυπο, συναντάμε 17 ιστορίες του Level που κάποτε παίχτηκαν στο θέατρο. Ιστορίες που μεταφράστηκαν για πρώτη φορά στην παρούσα έκδοση (και με αξιόλογη μετάφραση οφείλω να πω). Όλες οι ιστορίες εκτυλίσσονται στο απειλητικό περιβάλλον του Παρισιού. Άλλες τοποθετούνται σε σκοτεινά σοκάκια, άλλες στο εσωτερικό ανατριχιαστικών οικημάτων. Το πέπλο της νύχτας και το χλωμό φως του φεγγαριού συνοδεύουν συχνά τις αφηγήσεις.

Οι ιστορίες είναι σύντομες, απλές και ωμές. Κατά κάποιον τρόπο προοιωνίζονται το μακάβριο και συνταρακτικό τελείωμά τους. Σε αντίθεση με άλλους συγγραφείς της εποχής, ο Level προτιμά να τρομάζει τον αναγνώστη νατουραλιστικά, εγκλωβίζοντας δηλαδή τους τραγικούς χαρακτήρες του στα αδυσώπητα δεσμά της αναπόφευκτης μοίρας. Δεν χρειάζεται η επίκληση στο μεταφυσικό για να τρομάξει ο μέσος άνθρωπος. Ο Level το καταφέρνει αξιοποιώντας τα πρωτόγονα ένστικτα του ανθρώπου και τον φόβο που πηγάζει από την οδυνηρή διαπίστωση της φθαρτότητάς μας. Τελικά ο πραγματικός κόσμος όπου διασταυρώνονται τα νήματα αμέτρητων εύθραυστων ζωών είναι πολύ τρομακτικός από μόνος του.

Από τις ιστορίες ξεχώρισα ιδιαίτερα την «Γαλανομάτα» με το τραγικά ειρωνικό φινάλε, την «Παράνοια» για την ακόρεστη επιμονή του πρωταγωνιστή στα μακάβρια θεάματα, το «Άδειο Σπίτι» για το ανατριχιαστικά κλειστοφοβικό συναίσθημα που μεταδίδει και τον «Εισπράκτορα»

όπου και πάλι η τραγική ειρωνεία σφραγίζει ιδανικά μια ιστορία καλοσχεδιασμένης κομπίνας. Η ιστορία «Ένα Φιλί γι’ Αντίο» μας υπενθυμίζει ότι η ερωτική απογοήτευση μπορεί να οδηγήσει σε απρόσμενα βίαιες, εκδικητικές καταστάσεις ενώ η «Προδοσία του Χλωροφόρμιου» ξεδιπλώνει ένα ακόμα μακάβριο δράμα απαγορευμένης σχέσης.

Πέρα από τις ιστορίες, η ανθολογία αυτή των εκδόσεων Αρχέτυπο περιλαμβάνει ένα εισαγωγικό σημείωμα της μεταφράστριας για το έργο του Maurice Level και έναν πρόλογο όπου παρουσιάζονται συνοπτικά η εξέλιξη του φανταστικού στη λογοτεχνία και η ιστορική διαδρομή του θεάτρου Grand Guignol. Οπωσδήποτε βρήκα ενδιαφέρουσες τις πληροφορίες και στα δύο αυτά τμήματα του βιβλίου. Θα ήθελα όμως να υπήρχε και μια ενημερωτική εισαγωγή για τις ιστορίες που περιέχονται στο βιβλίο οι οποίες δίνονται χωρίς περαιτέρω πληροφορίες (π.χ. χρονολογία) πέρα από κάτι λίγα που μαθαίνουμε στο εισαγωγικό σημείωμα της μεταφράστριας.

Συμπερασματικά, οι «Ιστορίες του Γκραν Γκινιόλ» είναι μια πολύ καλά ευκαιρία για τους φίλους του παλιομοδίτικου, κλασικού τρόμου να πάρουν μια γεύση από τον αλλόκοτο κόσμο του παλιού Παρισιού και του ιστορικού θεάτρου του στο οποίο κάποτε διασκέδαζαν πλήθη διψασμένων για βία θεατών. Παρότι οι ιστορίες φαίνονται υπερβολικά μικρές για τα σημερινά δεδομένα, νομίζω ότι το συνολικό ανάγνωσμα θα σας αφήσει ένα αίσθημα ικανοποίησης.

Ας κλείσω την κριτική με μια εύστοχη και περιεκτική φράση του μεγάλου συγγραφέα H. P. Lovecraft για τα συγγράμματα του Maurice Level: «Η γαλλική διάνοια ταιριάζει πιο φυσικά σε αυτό το σκοτεινό ρεαλισμό, παρά στην υπόνοια του αόρατου.» (Supernatural Horror in Literatur). Αυτό λέει πολλά νομίζω…