O Tim Robbins μέσα από τον χαρακτήρα του πρώην στρατιώτη Jacob παραδίδει μια θεσπέσια ερμηνεία σ’ ένα από τα πιο παραισθησιογόνα ψυχολογικά θρίλερ όλων των εποχών. Το «Jacob’s Ladder» προσφέρει αμέτρητες ονειρικές ή ορθότερα εφιαλτικές σκηνές όπου παραμορφωμένα πρόσωπα, ερπετοειδείς δαιμονικές μορφές, αλλόφρονα κοράκια και κεφάλια που στριφογυρίζουν ταχύτατα πρωτοστατούν στην σουρεαλιστική δημιουργία του σπουδαίου σκηνοθέτη Adrian Lyne.
Ο Jacob είναι ένας ψυχικά ταλαιπωρημένος βετεράνος του Βιετνάμ που θρηνεί τον θάνατο του παιδιού του. Ταυτόχρονα βασανίζεται από φρικτούς εφιάλτες, μυστηριώδη οράματα και παραισθήσεις. Ο Jacob προσπαθεί να ξεχωρίσει την πραγματικότητα από τη φαντασία στο πλαίσιο ανακάλυψης του διαταραγμένου εαυτού του και του ασαφούς παρελθόντος του.
Τίποτα δεν είναι δεδομένο σ’ αυτό το φιλμ. Ο κόσμος που πλάθει ο Adrian Lyne και ο σεναριογράφος Bruce Joel Rubin δεν διαχωρίζει αυστηρά την φαντασία από την πραγματικότητα. Η μεταπήδηση από τον ένα κόσμο στον άλλο μέσω των εμπειριών του πρωταγωνιστή γίνεται θαυμάσια και πειστικά. Το μοντάζ είναι σφιχτοδεμένο και μεταξύ άλλων τα flashback του ήρωα από τον εφιαλτικό κόσμο του πολέμου του Βιετνάμ συνενώνουν το τότε με το τώρα, ενεργοποιώντας την ερμηνευτική διάθεση του θεατή.
Φημολογείται ότι για τον ρόλο του Jacob υπήρξε ενδιαφέρον από τους Richard Gere, Dustin Hoffman και Al Pacino. Άλλοι δύο ηθοποιοί απέρριψαν σχετική πρόταση. Ήταν οι Don Johnson και Mickey Rourke.
Τελικά τι αντιπροσωπεύουν οι εφιάλτες και οι παραισθήσεις του Jacob; Ποιος ο ρόλος του Αμερικανικού Στρατού στο μαρτύριο που βιώνει; Όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά. Τραυματικό σοκ, θεωρίες κυβερνητικής-στρατιωτικής συνωμοσίας, ποικίλες ψυχολογικές εξηγήσεις, ερμηνείες μέσα από τη Βίβλο και τη θρησκεία…
Η αλήθεια είναι ότι ο Tim Robins κρατάει μόνος του ολόκληρη σχεδόν την ταινία παρότι οι υπόλοιποι βασικοί πρωταγωνιστές (Danny Aiello, Elisabeth Pena, Macaulay Culkin) δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητοι. Αυτή η διαφορά ίσως οφείλεται και στον περιορισμένο χρονικά ρόλο τους που επέβαλλε το σενάριο. Η δραματική ατμόσφαιρα δεν εγκαταλείπει πουθενά την αφήγηση. Κατορθώνει μάλιστα να μας ευαισθητοποιήσει και το δράμα στο οποίο βυθίζεται ο ταλαιπωρημένος Jacob καθίσταται και δική μας υπόθεση. Ο εφιαλτικός κλοιός που σφίγγει όλο και περισσότερο γύρω από τον ήρωα, νιώθουμε να πνίγει και εμάς. Μοναδικό παράπονο ο αργόσυρτος ρυθμός και το απότομο τελείωμα.
Αρκετά πρωτότυπο για την εποχή του, το Jacob’s Ladder αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλά μεταγενέστερα ψυχολογικά/μεταφυσικά θρίλερ αλλά καλύτερα να μην ειπωθούν περισσότερα για ευνόητους λόγους. Οι λάτρεις της συνομοταξίας των ψυχολογικών/μεταφυσικών θρίλερ δεν πρέπει να χάσουν αυτό το σπουδαίο φιλμ που δεν έχει απολέσει τη φρεσκάδα του παρά τα παραπάνω από 20 χρόνια που έχουν περάσει.
Θετικά: Φοβερή ερμηνεία από τον μοναδικό Tim Robbins, προσεγμένη σκηνοθεσία, καλογραμμένο σενάριο με εκπλήξεις και ανατροπές, δραματικό κλίμα, σουρεαλιστική και συνωμοσιολογική ατμόσφαιρα.
Αρνητικά: Αργός ρυθμός, απότομο φινάλε.
Συμπέρασμα: Ένα από τα καλύτερα φιλμ ψυχολογικού τρόμου της δεκαετίας του ’90 με σημαντική επιρροή σε μετέπειτα ταινίες ψυχολογικού τρόμου.
Βαθμός:
Gore:
👆 Οι καλύτερες σκηνές (spoilers):
- Η σεκάνς με τον Jacob στο μετρό όπου και παίρνουμε τα πρώτα δείγματα των παραισθησιογόνων και ανατριχιαστικών εικόνων.
- Οι τρομακτικές εικόνες που βλέπει ο Jacob σ’ ένα πάρτι και ειδικά αυτή της δαιμονικής μορφής που χορεύει προκλητικά με την σύντροφό του.
- Η τρομακτική σκηνή όπου τα μάτια της συντρόφου του Jacob έχουν λάβει μια σκοτεινή, δαιμονική μορφή.
- Η μεταφορά του Jacob για ακτινογραφία την ώρα που το φορείο του περνάει μέσα από αιματοβαμμένους διαδρόμους, διαμελισμένα πτώματα και παράφρονες ανθρώπους.